Farsca danışan və xaricdən yayımlanan 5 media orqanının və onların İslam İnqilabına qarşı virtual səhifələrinin fəaliyyəti göstərdi ki, son 25 gündə İranda baş verən son hadisələrlə bağlı 17312 yalan yayılıb.
Fars Xəbər Agentliyinin apardığı təhlilə əsasən, Britaniya hökumətinə bağlı 5 farsdilli media orqanı olan “BBC”, Səudiyyə hökumətinə bağlı “İran İnternational (İran International)”,
“Amerikanın Səsi” və “Radio Fərda” (Radio Fərda)” Son 25 gündə (14 sentyabr-8 oktyabr) İranda baş verən son hadisələrlə bağlı ümumilikdə 17312 yalan dərc ediblər.
Bu hesabatda bu beş media üçün yalnız rəsmi internet saytı, Telegram kanalı, Twitter və Instagram yoxlanılıb, onların telekanalları isə yoxlanılmayıb.
Xəbərlərin həcminə və istehsalına görə, BBC ən çox saxta xəbərlərə malikdir, İran Beynəlxalq Radiosu və Radio Farda növbəti yerdədir.
Bu araşdırmada reallıqla ziddiyyət təşkil edən xəbərlərə misal olaraq xəbərlərin saxtalaşdırılması, parçalanması, təhrif edilməsi, həqiqətin tərsinə çevrilməsi, gücləndirilməsi və minimuma endirilməsi daxildir.
Bundan əlavə, bu media orqanlarının qarayaxma etdiyi xəbərlər, məsələn, İran məhkəmə-tibb həkiminin Məhsa Əmininin ölümünün səbəbi ilə bağlı hesabatı, inqilabi qüvvələrin toplantıları, yalan xəbərlərin təkzibi araşdırılmayıb.
Bu media orqanlarının son 25 gündə ən çox təkrar nəşr etdiyi 5 yalana aşağıdakılar daxildir:
1. Məhsa Əmini döymək barədə yalan iddia
2. İslam İnqilabının Rəhbərinin vəfatı və xəstəliyi ilə bağlı yalan iddialar
3. Aşnoa şəhərinin süqutu haqqında yalan iddia (inqilab düşmənləri tərəfindən)
4. Nika Çakreminin ölüm səbəbi ilə bağlı yalan iddia
5. Şərif Texnologiya Universitetində qan tökülməsi ilə bağlı yalan iddia
Xəbərlərin həcminə görə ən çox yayılan saxta xəbərlər aşağıdakı kimidir:
1. BBC yalanların 58%-i (ümumi xəbərlərin sayı 5343. Saxta xəbərlərin sayı: 3101)
2- İran İnternational 53 faiz yalanla (ümumi xəbərlərin sayı 11426. Yalan xəbərlərin sayı: 6026)
3. Yalanların 49%-ni təşkil edən Meno2 şəbəkəsi (ümumi xəbərlərin sayı 3739. Saxta xəbərlərin sayı: 1835)
4. “Amerikanın Səsi” 43 faizlə (ümumi xəbərlərin sayı 8555. Saxta xəbərlərin sayı: 3656)
5- 41% yalan olan “Radio Fərda” (ümumi xəbərlərin sayı 6502. Yalan xəbərlərin sayı: 2694)
Belə ki, bu günlərdə bu KİV-lərin dərc etdiyi xəbərlərin orta hesabla 48,8 faizi yalan, yəni hər iki xəbərdən biri yalandır.
Yəni son 25 gündə bu media orta hesabla iki dəqiqədən bir yalan yayır.
Nəzərə alınmalı olan məqam iğtişaşları qızışdırmaq üçün təxribat xarakterli, təbliğat və öyrədici ədəbiyyatın çoxluğu idi və bu, özlüyündə misli görünməmiş və dünyada bütün media protokollarına zidd idi, əlbəttə ki, bu araşdırmada bu mövzuya toxunulmadı.
Bu hesabata görə, “İran İnternational” kanalı son 25 gündə 11 min 426 xəbər və məqalə ilə ən yüksək istehsal sürətini qeyd edib, ondan sonra “Amerikanın Səsi” və “Radio Fərda” növbəti yerdə qərarlaşıb.
Kiberməkanda iğtişaşlar haqqında xəbərlərin yayılmasında ən böyük paya kiberməkanda istehsalın təkrar nəşrinə gəlincə, “İran İnternational” 20%, “Menu Two” 17% və “BBC” 14% olub. Yəni kiberməkanda pozulmalarla bağlı yenidən dərc edilən xəbərlərin təxminən 51%-i bu üç media ilə bağlı olub.
